هوش (Intelligence) یک فرایند ذهنی است که منطق، یادگیری، مهارت‌های حل مساله، زبان، دانش فردی و غیره را در بر می‌گیرد. عوامل فیزیولوژیکی، وراثت، محیط و فاکتورهای بسیاری از این دست، باعث شده‌اند تا هر یک از ما، به شکل و میزان متفاوتی از این نعمت بهره برده باشیم.
اگرچه موفقیت افراد در زمینه‌های مختلف غیر از هوش به فاکتورهای فراوان دیگری نیز بستگی دارد و صرفا نمی‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که داشتن ضریب هوشی یا IQ بالا متضمن موفقیت افراد نیز باشد، اما حقیقت تاثیر ضریب هوشی روی خلاقیت و موفقیت‌های هنری، ورزشی، تحصیلی و صد البته شغلی را نیز نمی‌توان انکار کرد.
دقیقا به همین دلیل است که در بسیاری از آزمون‌های استخدامی یا مصاحبه‌های شغلی، از طرح سوالات هوش نیز بهره می‌برند. اگر یک مصاحبه شغلی داغ در پیش رو دارید و در به در به دنبال راه‌کاری برای غلبه بر این سوالات عجیب و غریب می‌گردید، با این مقاله همراه ما باشید.
توانایی فهم مسایل و قدرت حل آن‌ها از یک سو، که به ضریب هوشی یا همان هوش شناختی (intellectual intelligence) افراد برمی‌گردد و تمییز و تحلیل هیجانات، برقراری ارتباط بهتر و شناخت و توسعه قابلیت‌های فردی از سوی دیگر، که به هوش هیجانی (emotional intelligence) افراد برمی‌گردد، از جمله فاکتورهای مهم و تاثیرگذار در موفقیت‌های تحصیلی و شغلی است.
علیرغم این‌که وجود صرفا یکی از این دو نوع هوش قادر نخواهد بود مسیر خلاقیت و موفقیت را برای شما هموار کند، اما هم‌دستی توامان آن‌ها در زندگی شما، فرصت‌های بی‌نظیری را از آن‌تان خواهد ساخت. لزوم طرح سوالات هوش (چه در حیطه هوش شناختی و چه در حیطه هوش هیجانی) در مصاحبه‌های شغلی نیز دقیقا به همین موضوع بر می‌گردد.
این‌که وقتی فرد متقاصی یک شغل، از ضریب هوشی و هوش هیجانی بالایی برخوردار است، شانس بیشتری برای رشد دارد و می‌تواند در سایه تفکر، دانش، تجزیه و تحلیل و خلاقیت خود، فرد مفیدتری برای محیط و سازمان باشد.
افرادی که از هوش بالاتری (به ویژه هوش هیجانی) برخوردار هستند، خویشتن‌دارتر از دیگران هستند، انگیزه رشد و پیشرفت بیشتری نسبت به دیگران دارند، کنترل بهتری روی رفتارها، برخوردها و احساسات خود دارند و به دلیل دارا بودن حس همدلی بیشتر و روحیه تیمی بهتر، خصوصا در سازمان‌های خدماتی سودمندتر ظاهر می‌شوند.
اما برای تست هوش این افراد روش‌های مختلفی ابداع و پیشنهاد شده است. روش‌هایی که برخی از آن‌ها صرفا در برگیرنده تعدادی سوال هستند و برخی دیگر، که برای همه ما نیز آشنا هستند، در تعدادی تصویر خلاصه شده‌اند و چند گزینه.
یکی از معتبرترین و مشهورترین تست هوش‌های تصویری تست هوش ریون (Raven Intelligence Test) است. احتمال این‌که با سوالات این تست هوش یا دست کم سوالاتی از این دست در مصاحبه شغلی خود رو به رو شوید، بسیار بالا است. تعدادی از سوالات این تست هوش فوق‌العاده را بررسی می‌کنیم. برای پاسخ، تنها کافی است تصویر جا مانده را از میان شش گزینه پیشنهادی انتخاب کنید.
کاملا مشخص است که در این تست، تنها کافی است به پترن جا افتاده دقت کنید. اگرچه ممکن است گزینه چهارم کمی گمراه کننده باشد اما نوک شکل خارج از پترن است و رد می‌شود. در نتیجه، گزینه ششم پاسخ صحیح است. (برای شمارش از سمت چپ، بالا شروع کنید)
این تصویر نیز از همان استراتژی تست اول یعنی پترن جا افتاده پیروی می‌کند. در این تست، ممکن است در ابتدای امر کمی به دلیل خطای دید شما را گمراه کند. با این حال، کافی است بیشتر دقت کنید تا گزینه اول را به درستی انتخاب کنید.
این قبیل تست‌ها از یگ الگوریتم خاص پیروی می‌کنند و شما باید بتوانید آن الگوریتم را شناسایی کرده و از روی آن، تصویر جا افتاده را انتخاب کنید. اگر دقت کرده باشید، تصویر دوم در الگوریتم سمت چپ، کسر یک لوزی از تصویر بالایی است. پس در سمت راست نیز کافی است لوزی را کسر کنید تا به گزینه پنجم برسید.
درست مثل تست بالا، در این تست تصویری ریون نیز در ردیف‌های سوم تنها یک پره به سمت چپ اشکال بالایی اضافه شده است. با این اوصاف، پاسخ صحیح گزینه ششم (تصویر با پنج پره کامل) خواهد بود.
این تست برعکس تست‌های قبل است. در حقیقت در این تست تصویری ریون، تصویر سوم چه در ردیف و چه در ستون، حذف تصویر دوم از تصویر اول است. پس پاسخ نهایی گزینه سوم خواهد بود.
شاید برای‌تان جالب باشد که بدانید مصاحبه شغلی گوگل، تنها با استفاده 5 سوال هوش به ظاهر ساده بخش عمده‌ای از متقاضیان شغل در این ابر شرکت را کنار گذاشته است. سوالات هوش، معمولا از بدیهیات و بر اساس اشیا یا عوامل ساده و قابل فهم برای افراد طراحی می‌شوند و با این وجود، پاسخ‌گویی به آن‌ها نیاز به ضریب هوشی واقعا بالایی دارد. به چند مورد از این دست سوالات دقت کنید:
۸ توپ بیلیارد وجود دارد. یکی از آن‌ها به لحاظ وزنی سنگین‌تر از بقیه است. به چند بار اندازه‌گیری نیاز دارید تا بدون استفاده از ترازو و وزنه بتوانید توپ سنگین‌تر را تشخیص دهید؟
پاسخ: توپ‌ها را به سه گروه تقسیم می‌کنیم. دو گروه که سه عدد توپ دارند و یک گروه دو توپی. اکنون گروه‌های سه توپی را وزن کنید (یک‌بار).
دو حالت پیش می‌آید. اگر غیر هم وزن بودند، گروه سنگین‌ر را بردارید و بار دیگر دو عدد از این سه توپ را وزن کنید (دوبار).
باز هم دو حالت پیش می‌آید. اگر یکی سنگین‌تر بود که همان توپ مورد نظر است و اگر هم‌وزن بودند توپ سوم که وزن نشده است توپ ما است. اما اگر دو گروه هم وزن بودند، کافی است دو توپ گروه دو توپی را وزن کنید تا به جواب برسید. پس دو بار وزن کردن نیاز است تا به توپ سنگین‌تر برسیم.
سومین دسته از سوالات هوش مصاحبه شغلی سوالات ریاضی است. سوالاتی که سازمان‌های قدرتمند و حساسی همچون ناسا از آن‌ها برای استخدام نیرو استفاده می‌کنند. این سوال ناسا که از میان حدود 300000 داوطلب تنها 15 نفر به آن پاسخ صحیح داده‌اند را ببینید:
معادله زیر را حل کنید:
2+1=7
4+3=31
6+5=71
8+7=127
10+9=?
پاسخ:
((2+1)*2)+1=7
((4+3)*4)+3=31
((6+5)*6)+5=71
((8+7)*8)+7=127
((10+9)*10)+9=199